vị trí địa lýThôn Yên Lạc
Thôn Yên Lạc là 1 trong 5 thôn của xã Mộc Nam, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam bao gồm Đô Quan, Lảnh Trì, Nha Xá, Yên Lạc và Yên Ninh. Xã nằm về phía Đông Bắc của thị xã Duy Tiên, phía Bắc giáp xã Mộc Bắc, phía Nam giáp xã Chuyên Ngoại, phía Đông là sông Hồng, phía Tây giáp xã Châu Giang.
Các thôn của xã Mộc Nam nằm dọc phía trong con đê Đại Hà. Đối với xã Mộc Nam nói chung và thôn Yên Lạc nói riêng, vị trí như vậy đã tạo điều kiện thuận lợi cho Mộc Nam trong việc giao lưu văn hóa, phát triển thương mại và dịch vụ với các tỉnh thành khác. Đồng thời vị trí của Mộc Nam cũng có ý nghĩa nhất định về mặt chiến lược quân sự, đây là điểm án ngữ và lưu thông từ thủ đô Hà Nội xuống các tỉnh phía Nam cả về đường thủy và đường bộ.
Những Cột Mốc Quan Trọng
Mảnh đất Mộc Nam nói chung và thôn Yên Lạc nói riêng được hình thành khá sớm. Theo kết quả khai quật khảo cổ học thì đây là nơi đã tìm thấy khu mộ thuyền của người Lạc Việt xưa. Các ngôi mộ đều được chôn ở vùng đất trũng ven sông. Đây chính là đặc trưng văn hóa của các ngôi mộ thuyền thuộc văn hóa Đông Sơn.
Đầu thế kỷ XIX, Xã Mộc Nam nằm trong tổng Mộc Hoàn, huyện Phú Xuyên, phủ Thường Tín, tỉnh Hà Nội. Ngày 20/10/1890, thực dân Pháp cắt một phần đất của tỉnh Hà Nội và Nam Định để thành lập tỉnh Hà Nam. Chúng cắt hai tổng Mộc Hoàn và Chuyên Nghiệp của huyện Phú Xuyên, phủ Thường Tín cùng tổng Trác Bút của huyện Nam Xang, phủ Lý Nhân nhập vào huyện Duy Tiên. Từ tháng 10/1890 đến trước Cách mạng tháng Tám 1945, Mộc Nam vẫn thuộc tổng Mộc Hoàn, huyện Duy Tiên. Tổng Mộc Hoàn gồm 10 xã: Nha Xá, Yên Lạc, Lảnh Trì, Đô Quan, Yên Ninh, Yên Hòa, Hoàn Dương, Dĩ Phố, Yên Từ, Khả Duy. Lúc này, Yên Lạc thuộc tổng Mộc Hoàn, huyện Duy Tiên, tỉnh Hà Nam.
Cấp tổng được xóa bỏ, các đơn vị hành chính trong huyện Duy Tiên được sắp xếp lại, trên cơ sở 88 xã nhỏ được hợp thành 20 xã. Lúc này, xã Mộc Nam được thành lập trên cơ sở năm xã nhỏ là Nha Xá, Yên Ninh, Yên Lạc, Đô Quan và Lảnh Trì của tổng Mộc Hoàn. Năm xã nhỏ này chuyển thành đơn vị hành chính cấp thôn/ làng.
Hiện nay thôn Yên Lạc là một trong năm thôn thuộc xã Mộc Nam, thị xã Duy Tiên, tỉnh Hà Nam. Theo các bậc cao niên trong thôn cho biết, người dân Yên Lạc chủ yếu là dân di cư từ nhiều nơi khác đến, bởi trước đây số hộ dân trong thôn tương đối ít, đất đai còn nhiều và thôn cũng nằm cạnh sông rất thuận lợi cho việc đánh bắt thủy sản nên có rất nhiều người đã tới định cư và chủ yếu họ sống ở khu vực ven bờ sông, làm nghề chài lưới. Cái tên An Lạc (hay Yên Lạc) cũng vì lẽ đó mà ra, bởi người dân tới đây đều mong muốn được an cư lạc nghiệp, xây dựng một cuộc sống ấm no, bình yên tại mảnh đất mới.
Di Sản Dân Tộc
Tuy chỉ là một thôn thuộc quy mô thôn nhỏ nhưng Yên Lạc lại có một bề dày truyền thống văn hóa. Với những tài liệu lịch sử và hệ thống di tích còn lại cùng với kết quả khai quật khảo cổ học chứng minh đây là khu mộ thuyền của người Lạc Việt xưa đã cho thấy Yên Lạc là một địa danh cổ được hình thành khá lâu đời. Song về bản chất thôn Yên Lạc là một thôn/làng nông nghiệp nên cũng có những phong tục, tập quán về ma chay, cưới hỏi, hội lễ, đối nhân xử thế với các mối quan hệ xã hội tương tự như những làng cổ truyền khác ở khu vực Đồng bằng Bắc Bộ. Bên cạnh đó, Yên Lạc cũng lưu giữ được khá nhiều các di tích lịch sử - văn hóa có giá trị, góp phần bảo lưu những giá trị văn hóa vật thể của dân tộc.
